شته گندم روسی یکی از آفات مهم گندم و جو در بسیاری از کشورهای تولید کننده غلات است که در گندم تا 80 درصد و در جو تا 100 درصد خسارت ایجاد می‌کند. این آفت از اسیدهای آمینه موجود درآوند آبکش تغذیه می‌کند. در نتیجه با تخلیه مواد مغذی در گیاهان میزبان شته گندم روسی علائمی مانند کلروز، نکروز، پژمردگی، کاهش رشد و سایر اختلالات رشدی مشاهده می‌شود. آلودگی‌های شدید ممکن است باعث از بین رفتن گیاه شود.
میزبان:
شته گندم روسی دامنه میزبانی وسیعی در خانواده گندمیان دارد. میزبان‌های اصلی این آفت از کل چرخه زندگی پشتیبانی می‌کنند و اجازه تولید می‌دهند تولید مثل رخ دهد. میزبان‌های اصلی شامل گندم (Triticum aestivum)، جو (Hordeum vulgare) و گندم دوروم (Triticum durum) است. میزبان‌های ثانویه گیاهانی هستند که تنها شته بالغ را پشتیبانی می‌کنند و اجازه می‌دهند شته زنده بماند ولی تولید مثل نکند. میزبان‌های ثانویه شامل جو دو سر (Avena sativa)، چاودار (Secale cereale) و تریتیکاله (Triticale hexaploide Lart.) هستند.
تشخیص:
شته گندم روسی ممکن است در جمعیت‌های مختلف وجود داشته باشند. در غلات انواع مختلف شته دیده می‌شود و نباید تصور شود تنها گونه شته موجود در آنها شته گندم روسی است. با دیدن علائم روی گیاهان تشخیص شته گندم روسی امکان پذیر است. شته گندم روسی بسیار کوچک (کمتر از 2 میلیمتر) است، به همین دلیل تشخیص آن در مراحل اولیه با بررسی پنجه‌های گیاه میزبان و توسط ذره بین با بزرگنمایی 10 برابر صورت می‌پذیرد. شته گندم روسی با سایر شته‌های غلات کاملاً متفاوت است. آنها به طور کلی به رنگ سبز روشن با بدن کشیده (دوکی شکل)، چشم‌های متمایز سیاه رنگ و فاقد Siphunculi قابل مشاهده می‌باشد.
چرخه زندگی شته گندم روسی:
تولید مثل غیرجنسی در شته گندم روسی از یک ماده پارتنوژنیک یا بکرزا (رشد بدون لقاح اتفاق می‌افتد) شروع می‌شود. این ماده‌هادخترهایی مشابه از نظر ژنتیکی به دنیا می‌آورند. نیمف‌های جوان شبیه شته بالغ به نظر می‌رسند اما با یک رشته مومی سفید پوشانده شده‌اند. به بلوغ رسیدن شته گندم روسی به درجه حرارت محیط بستگی دارد. بلوغ در حرارت‌های زیر 25 درجه سانتیگراد با سرعت کم اتفاق می‌افتد و در حرارت‌های بالای 25 درجه سانتیگراد با سرعت بیشتری به بلوغ می‌رسند. به طور متوسط بین 9 تا 55 روز طول می‌کشد تا به یک شته بالغ تبدیل شوند. در برخی جمعیت‌ها، تولید مثل جنسی بین شته ماده و نر درست قبل از زمستان صورت می‌گیرد و زمستان گذرانی به صورت تخم روی غلات جوان طی می‌شود و در بهار دوباره ظاهر می‌شوند.
علائم شته گندم روسی:
- برگ‌هایی با رگه‌های سفید، زرد و قرمز
- لوله‌ای شدن لبه برگ در امتداد طولی
- پیچیده شدن ریشک‌ها توسط برگ پرچم
- سنبله با ظاهر سفید رنگ
- عدم دانه بندی
کنترل:
- استفاده از ارقام مقاوم
- استفاده از فسفات آمونیوم
- کنترل بیولوژیکی توسط انگل Aphelinus و زنبور پارازیتوئید Aphelinus asychis
- کنترل شیمیایی با اکسی دیمتون متیل، دی‌متوات، فنیتروتیون و پیریمیکارب
